Araling Panlipunan 10- Isyu at Hamon ng Panlipunan

Araling Panlipunan 10- Isyu at Hamon ng Panlipunan

Paksa: Ang Lipunan

Batayan sa pag-aaral ng mga isyu at hamong panlipunan ang pagunawa sa bumubuo ng isang lipunan, ugnayan, at kanyang kultura.  Ano nga ba ang ibig sabihin ng lipunan? Ang lipunan ay tumutukoy sa mga taong samasamang naninirahan sa isang organisadong komunidad na may iisang batas, tradisyon, at pagpapahalaga.  Halos ganito rin ang pagpapakahulugan ng ilang mga sosyologo tungkol sa lipunan.  Ilan sa kanila ay sina Emile Durkheim, Karl Marx, at Charles Cooley.  Tunghayan ito sa sumusunod na pahayag.

“Ang lipunan ay isang buhay na organismo kung saan nagaganap ang mga pangyayari at gawain.  Ito ay patuloy na kumikilos at nagbabago.  Binubuo ang lipunan ng magkakaiba subalit magkakaugnay na pangkat at institusyon.   Ang maayos na lipunan ay makakamit kung ang bawat pangkat at institusyon ay gagampanan nang maayos ang kanilang tungkulin.”(Mooney, 2011)

“Ang lipunan ay kakikitaan ng tunggalian ng kapangyarihan.  Ito ay nabubuo dahil sa pag-aagawan ng mga tao sa limitadong pinagkukunangyaman upang matugunan ang kanilang pangangailangan.  Sa tunggalian na ito, nagiging makapangyarihan ang pangkat na kumokontrol sa produksyon.  Bunga nito, nagkakaroon ng magkakaiba at hindi pantay na antas ng tao sa lipunan na nakabatay sa yaman at kapangyarihan.”(Panopio, 2007)

http://www.philosophybasics.com/photos/marx.jpg

“Ang lipunan ay binubuo ng tao na may magkakawing na ugnayan at tungkulin. Nauunawaan at higit na nakikilala ng tao ang kaniyang sarili sa pamamagitan ng pakikisalamuha sa iba pang miyembro ng lipunan.  Makakamit ang kaayusang panlipunan sa pamamagitan ng maayos na interaksiyon ng mga mamamayan.”(Mooney, 2011)

http://wpcontent.answcdn.com/wikipedia/en/thumb/1/1c/Charles_Cooley.png/220pxCharles_Cooley.png

Magkakaiba man ang pagpapakahulugan sa lipunan, makikita na ang mga sosyologong ito ay nagkakaisa na ang lipunan ay binubuo ng iba’t ibang institusyon, ugnayan, at kultura.  Bilang mag-aaral, mahalagang maunawaan mo kung ano-ano ang bumubuo sa lipunan.

Ang Istrukturang Panlipunan at Kultura

 Ipagpalagay na ang lipunan ay tulad ng isang barya na may dalawang mukha: ang isang mukha ay tumutukoy sa mga istruktura ng lipunan at ang isa naman ay tumutukoy sa kultura.  Bagama’t ang dalawang mukha ay magkaiba at may kani-kaniyang katangian, mahalaga ang mga ito at hindi maaaring paghiwalayin tulad na lamang kapag pinag-uusapan ang lipunan.

Mga Elemento ng Istrukturang Panlipunan

Ang mga elemento ng istrukturang panlipunan ay ang institusyon, social groups, status (social status), at gampanin (roles).

Institusyon

 Ang lipunan ay binubuo ng mga institusyon.Ang institusyon ay organisadong sistema ng ugnayan sa isang lipunan. (Mooney, 2011). Isipin halimbawa ang isang pangkaraniwang araw. Magsisimula ito sa paghahanda ng mga miyembro ng pamilya para sa kani-kaniyang mga gawain.  Ang pamilya ay isa sa mga institusyong panlipunan, dito unang nahuhubog ang pagkatao ng isang nilalang.  Mula sa tahanan, maaaring ang ibang miyembro ng pamilya ay magtungo sa paaralan samantalang ang iba naman sa kanila aymagtatrabaho o kaya ay mamimili ng kanilang pangangailangan.  Tulad ng pamilya, ang paaralan ay nagdudulot ng karunungan, nagpapaunlad ng kakayahan, at patuloy na naghuhubog sa isang tao upang maging kapakipakinabang na mamamayan, isa rin itong institusyong panlipunan.  Samantala, ang mga taong nagtatrabaho at kumokonsumo ng produkto ay bahagi ng isa pang instituyong panlipunan – ang ekonomiya.  Mahalaga ang ekonomiya sa lipunan dahil pinag-aaralan dito kung paano matutugunan ang mga pangangailangan ng mga mamamayan.  Mula sa tahanan hanggang sa mga lugar na patutunguhan maaaring may makasalubong kang traffic aide, may madaanang mga tulay o kaya ay mainip dahil sa abala na dulot ng ginagawang kalsada.  Maaaring may makita ka ring mga anunsyo ng mga programang pangkalusugan at pangkalinisan.  Ang mga nabanggit ay ilan lamang sa mga tungkulin ng pamahalaan na isa ring institusyong panlipunan.  Sa pagtupad mo sa iyong pang-araw-araw na tungkulin, naghahangad ka ng kaligtasan, nagdarasal ka na maging tagumpay ang iyong mga gawain, at maging ligtas ang iyong mga mahal sa buhay.  Lahat ng ito ay ginagawa natin dahil sa ating pananampalataya.  Ang usapin ng pananampalataya ay bahagi ng relihiyon na isa rin sa mga institusyong panlipunan.  Ang pamilya, relihiyon, edukasyon, ekonomiya, at pamahalaan ang itinuturing na mga institusyong panlipunan.

Social Group

 Ang mga institusyong panlipunan ay binubuo naman ng mga social group.  Tumutukoy ang social group sa dalawa o higit pang taong may magkakatulad na katangian na nagkakaroon ng ugnayan sa bawat isa at bumubuo ng isang ugnayang panlipunan.  May dalawang uri ng social group: ang primary group at secondary group. (Mooney, 2011). Angprimary group ay tumutukoy sa malapit at impormal na ugnayan ng mga indibiduwal. Kadalasan, ito ay mayroon lamang maliit na bilang.  Halimbawa nito ay ang pamilya at kaibigan.Sa kabilang banda, ang secondary group ay binubuo ng mga indibiduwal na may pormal na ugnayan sa isa’t isa.  Karaniwang nakatuon sa pagtupad sa isang gawain ang ganitong uri ng ugnayang panlipunan.  Isang halimbawa nito ay ang ugnayan sa pagitan ng amo at ng kaniyang manggagawa, gayundin ang ugnayan ng mga manggagawa sa isa’t isa.

 Nagkakaroon ng hindi magandang ugnayan ang mga bumubuo sa isang social group na nagdudulot ng ilang isyu at hamong panlipunan.  Halimbawa ang malawakang pagwewelga ng ilang manggagawa ay isang isyung panlipunan na dulot ng pagkakaroon ng hindi magandang ugnayan ng mga manggagawa at may-ari ng kumpanya.

Status

 Kung ang mga institusyong panlipunan ay binubuo ng mga social groups, ang mga social groups naman ay binubuo ng iba’t ibang status.  Ang status ay tumutukoy sa posisyong kinabibilangan ng isang indibiduwal sa lipunan.  Ang ating pagkakakilanlan o identidad ay naiimpluwensiyahan ng ating status.  May dalawang uri ng status: ito ay ang ascribed status at achieved status .

Paano nga ba nagkakaugnay ang dalawang uri ngstatus?  Maaaring makaapekto  ang ascribed status ng isang indibiduwal sa kaniyang achieved status.  Halimbawa, ang isang indibiduwal ay ipinanganak na mahirap.  Ang pagiging mahirap niya sa pagkakataong ito ay maituturing na ascribed status.  Ang ascribed status na ito ay maaaring maging inspirasyon sa kaniyang hangarin na makatapos ng pag-aaral o kaya ay maging isang propesyunal upang makaahon sa hirap ng buhay.  Ang pagiging isang college graduate o propesyunal ay maituturing naachieved status.

May mga isyu at hamong panlipunan na may kaugnayan sa status ng tao sa lipunan.  Karaniwan, nagkakaroon ng mas malawak na pagkakataon sa magandang kalidad ng edukasyon ang mga taong ipinanganak na mayaman kung ikukumpara sa mga mahihirap.  Sa kabila nito, mayroon din namang mga mahihirap na naging tuntungan ang ganitong kalagayan upang lalong magsumikap para mabago ang estado sa buhay.  

Gampanin (Roles)  May posisyon ang bawat indibiduwal sa loob ng isang social group.  Ang bawat posisyon ay may kaakibat na gampanin o roles.  Tumutukoy ang mga gampaning ito sa mga karapatan, obligasyon, at mga inaasahan ng lipunan na kaakibat ng posisyon ng indibiduwal.  Sinasabing ang mga gampaning ito ang nagiging batayan din ng kilos ng isang tao sa lipunang kanyang ginagalawan.  Halimbawa, bilang isang mag-aaral inaasahang gagampanan mo ang mga tungkulin ng isang mabuting mag-aaral at inaasahan mo rin na gagampanan ng iyong guro ang kaniyang mga tungkulin tulad ng pagtuturo nang mahusay at pagbibigay ng pagsusulit sa klase.  Ang hindi pagganap sa mga inaasahang gampanin ng isang indibiduwal o isang grupo ay maaaring magdulot ng ilang isyu at hamong panlipunan.  Halimbawa, ang isang mamamayan ay may tungkuling dapat gampanan sa lipunan.  Kung ito ay hindi magagampanan nang maayos, magdudulot ito ng ilang isyu at hamong panlipunan.   Tungkulin ng mga mamamayan na sumunod sa batas ng pagtatapon ng basura.  Ang hindi pagsunod sa batas na ito ay makapagdudulot ng ilang mga suliraning pangkapaligiran tulad ng polusyon na banta sa kalusugan ng mga mamamayan.    May mga pagbabago rin sa lipunan na magdudulot ng pagbabago sa roles ng bawat isa.  Isang magandang halimbawa nito ang pagkakaroon ng mga househusband sa kasalukuyan.  Ito ay mga asawang lalaki na siyang gumagawa ng mga gawain sa loob ng tahanan habang ang kaniyang asawang babae ang naghahanapbuhay.  Marami ring pagkakataon na ang asawang lalaki at asawang babae ay kinakailangang parehong magtrabaho upang matugunan ang pangangailangan ng pamilya.   Makikita sa ganitong sitwasyon ang pagbabago ng gampanin ng mga kalalakihan at kababaihan bilang tugon sa nagbabagong panahon.

Katuturan ng Kultura  Sa pag-aaral ng lipunan, mahalagang pagtuunan din ng pansin ang kultura. Ayon kina Andersen at Taylor (2007),ang kultura ay isang kumplikadong sistema ng ugnayan na nagbibigay-kahulugan sa paraan ng pamumuhay ng isang grupong panlipunan o isang lipunan sa kabuuan.  Sa isang lipunan, binibigyang-katwiran ng kultura ang maganda sa hindi, ang tama sa mali at ang mabuti sa masama.

 Pinatutunayan din ni Panopio (2007) ang naunang kahulugan ng kultura sa pamamagitan ng pagsasabing “ito ang kabuuang konseptong sangkap sa pamumuhay ng mga tao, ang batayan ng kilos at gawi, at ang kabuuang gawain ng tao”. 

 Ayon naman kayMooney (2011), ang kultura ay tumutukoy sa kahulugan at paraan ng pamumuhay na naglalarawan sa isang lipunan.  Samakatuwid ang ginagawa natin sa ating pang-araw-araw na pamumuhay mula paggising hanggang bago matulog ay bahagi ng ating kultura.  May dalawang uri ang kultura.  Ito ay ang materyal na kultura at hindi materyal na kultura.

Dalawang Uri ng Kultura

Materyal  Hindi Materyal

 Binubuo ito ng mga gusali, likhang-sining, kagamitan, at iba pang bagay na nakikita at nahahawakan at gawa o nilikha ng tao. (Panopio, 2007)  Ang mga bagay na ito ay may kahulugan at mahalaga sa pag-unawa ng kultura ng isang lipunan.

 Kabilang dito ang batas, gawi, ideya, paniniwala, at norms ng isang grupo ng tao.  Hindi tulad ng materyal na kultura, hindi ito nahahawakan subalit ito ay maaaring makita o maobserbahan.  Ito ay bahagi ng pangaraw-araw na pamumuhay ng tao at sistemang panlipunan. (Mooney, 2011)

Mga Elemento ng Kultura

 Kung ang mga institusyong panlipunan ay tumutukoy sa mga istruskturang bumubuo sa isang lipunan, ang kultura naman ay tumutukoy sa kahulugan at paraan ng pamumuhay ng mga mamamayan sa isang lipunan.  Naglalarawan ito sa isang lipunan.  Nag-iiba ang paglalarawan ng bawat lipunan batay na rin sa kultura nito.  Binubuo ang kultura ng mga paniniwala (beliefs), pagpapahalaga (values), norms, at simbolo.

Paniniwala (Beliefs)

 Tumutukoy ito sa mga kahulugan at paliwanag tungkol sa pinaniniwalaan at tinatanggap na totoo.

  Maituturing itong batayan ng pagpapahalaga ng isang grupo o lipunan sa kabuuan.  Nakakaapekto sa mga isyu at hamong panlipunan ang paniniwala ng isang indibiduwal o pangkat ng tao.Halimbawa, ang isang lipunang naniniwala sa pagkakapantay-pantay ng mga tao anoman ang kasarian ay magbibigay ng mga oportunidad para sa pag-unlad ng tao anuman ang kasarian nito.

Pagpapahalaga (Values)

 Ang pagpapahalaga ay hindi maaaring maihiwalay sa paniniwala ng isang lipunan.  Maituturing itong batayan ng isang grupo o ng lipunan sa kabuuan kung ano ang katanggap-tanggap at kung ano ang hindi.  Batayan ito kung ano ang tama at mali, maganda at kung ano ang nararapat at hindi nararapat(Mooney, 2011).Bagama’t may iba’t ibang pagpapahalaga ang bawat lipunan, marami sa pagpapahalaga ay kanilang pinagsasaluhan.  Kapag ang isang situwasyon o gawain ay labag sa mga pagpapahalaga, itinuturing ito na isyu o hamong panlipunan.

Norms

 Tumutukoy ito sa mga asal, kilos, o gawi na binuo at nagsisilbing pamantayan sa isang lipunan.  Ang mga norm ang nagsisilbing batayan ng mga ugali, aksyon, at pakikitungo ng isang indibiduwal sa lipunang kaniyang kinabibilangan. Mauuri ang norms sa folkways at mores.  Ang folkways ay ang pangkalahatang batayan ng kilos ng mga tao sa isang grupo o sa isang lipunan sa kabuuan.  Sa kabilang banda, ang mores ay tumutukoy sa mas mahigpit na batayan ng pagkilos.  Ang paglabag sa mga mores ay magdudulot ng mga legal na parusa (Mooney, 2011).

 Ang kawalan ng batayan ng pagkilos sa isang lipunan ay maaaring magdulot ng kaguluhan.  Halimbawa, ang mga batas trapiko ay inilaan upang magkaroon ng kaayusan at kaligtasan ang mga tao sa lansangan.  Batayan ito ng pagkilos ng mga tao.  Ang hindi pagsunod sa mga batas na ito ay may kaukulang kaparusahan.  

Simbolo (Symbols) 

 Ang simbolo ay ang paglalapat ng kahulugan sa isang bagay ng mga taong gumagamit dito. (White, 1949)  Kung walang simbolo, walang magaganap na komunikasyon at hindi rin magiging posible ang interaksiyon ng mga tao sa lipunan.  Ang mga halimbawa ng simbolo ay wika, mga pagkumpas (gestures), at iba pang  bagay na nauunawan ng mga miyembro ng isang lipunan.Halimbawa, isang gawi ng mga Pilipino ang pagmamano.  Ang gawing ito ay sumisimbolo sa isang paraan ng pagpapakita ng paggalang ng mga Pilipino sa mga nakatatanda.  

Isyung Personal at Isyung Panlipunan

 Ano nga ba ang kaibahan ng isyung personal at isyung panlipunan? Ang mga isyung personal ay sinasabing nagaganap sa pagitan ng isang tao at ilang malalapit sa kanya.  Ang solusyon sa isang isyung personal ay nasa kamay ng indibiduwal.  Maituturing ang isyung ito na pribadong bagay na nararapat solusyunan sa pribadong paraan.  Samantala ang isyung panlipunan ay isang pampublikong bagay.  Karaniwang kaugnay ito ng krisis o suliranin sa mga institusyong panlipunan.  Mga suliranin ito na nakakaapekto hindi lamang sa isang tao kundi sa lipunan sa kabuuan. Mahalagang malaman mo na sa kabila ng pagkakaiba ng isyung personal at isyung panlipunan, ang dalawang ito ay magkaugnay.  Isang halimbawa nito ay ang mga hamon at isyung pangkapaligiran. Ang makalat na bakuran ay isang halimbawa ng isyung personal subalit kung ang isang barangay o bayan ay magiging makalat dulot ng kawalan ng maayos na sistema ng pagtatapon ng basura, ito ay maituturing na isyung panlipunan.  Idagdag pa rito ang masamang epekto sa kalusugan at ekonomiya ng isang lugar kung ito ay mabaho, makalat, at walang maayos na sistema ng pagtatapon ng basura.   Mayroon ding mga isyu na may kaugnayan sa ekonomiya.  Isang magandang halimbawang ibinigay ni C. Wright Mills (1959) ng pagkakaiba ng isyung personal at isyung panlipunan ay tungkol sa kawalan ng trabaho.  Kung sa isang komunidad na may 100,000 mamamayang maaaring maghanapbuhay ay may isang walang trabaho, maaring ituring ito bilang isang isyung personal.  Subalit kung sa isang lipunang mayroong 50 milyong tao at 15 milyon sa mga ito ay walang trabaho, maaari itong ituring na “isyung panlipunan”.  Sa malalim na pagtingin, maaaring maging kongklusyon na may kakulangan sa lipunan o istruktura nito na nagdudulot ng kawalan ng trabaho ng maraming mamamayan dito.